سنت (دلیل)سنت به گفتار، کردار و تقریر معصوم علیه‌السلام اطلاق می‌شود. ۱ - یکی از ادله اربعهسنت، یکی از ادله اربعه و پس از قرآن دومین منبع اجتهاد است. ۲ - معانی گوناگون سنتلغت دانان، معانی گوناگونی برای «سنت» بر شمرده‌اند، که برخی از آنها عبارت است از: ۲.۱ - دوام و استمرارطبق این معنا، «سنت» یعنی ادامه دادن، و این معنا از گفتار اعراب گرفته شده است که می‌گویند: «سنّت الماء اذا والیت فی صبّه». عرب به ریزش پیاپی آب «سنت» می‌گوید؛ ۲.۲ - راه و روش پسندیدهطبق این معنا، هر جا واژه «سنت» مطلق و یا با قید «حسنة» به کار رود، به معنای شیوه و روش نیکو است و برای این که معنای شیوه نادرست و ناپسند را افاده کند، باید مقید به قید «سیّئه» شود؛ ۲.۳ - راه و روشبنابر این معنا، به روشی که مردم از آن پیروی کنند و برای آنان به صورت عادت در آمده باشد چه نیکو و چه ناپسند سنت گفته می‌شود. اما سنت در اصطلاح اصولیون به معنای گفتار، کردار و تقریر معصوم علیه‌السّلام است؛ به این معنا که اگر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و امامان معصوم مطلبی علیهم‌السّلام را فرموده و یا عمل کردند و یا دیگری انجام داد و آنها آن را تایید کردند، به آن سنت گفته می‌شود. اصولیون اهل سنت فقط رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را معصوم می‌دانند، اما عالمان شیعی، حضرت فاطمه علیهاالسّلام و ائمه اثنی عشر علیهم‌السّلام را هم معصوم می‌دانند. ۳ - نکتهمیان سنت و قرآن سه فرق وجود دارد: ۱. قرآن کلام وحی است و در مقام تحدی و اعجاز نازل شده، ولی سنت این خصوصیت را ندارد؛ ۲. قرآن قطعی الصدور و سنت غالباً ظنی الصدور است؛ ۳. در قرآن معمولا کلیات احکام و قوانین بیان شده، ولی در سنت جزئیات و فروع احکام نیز بیان گردیده است. [۳]
کتاب التعریفات، جرجانی، محمد بن علی، ص۵۳.
[۴]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۳، ص (۱۱۶-۱۱۵).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۹۰، برگرفته از مقاله «سنت (دلیل)». |